HATIRLAMAK ÜZERİNE: FREUD VE GREEN
Bella Habip
Uluslararası Psikanaliz Dergisi’nin Türkçede yayımlanan Yıllığı 6.yaşına bastı. Yıllığımızın tanıtım toplantısında psikanalitik bir meseleyi, şimdiye kadar yayımlanmış yıllıklar içindeki bir makale çerçevesinde tartışmaya açmayı tarafıma öneren yayın kurulu üyelerine ve tabii bizi bu güzel ortamda ağırlayan Robinson Crusoe kitabevi ve Salt Beyoğlu yetkililerine teşekkür ederim.
Bu sunumun konusu hatırlamak üzerine, kısacası bellek üzerine olacak. Bu konuyu seçmemi tetikleyen başlıca unsur bu buluşmanın semtinin tarihi Beyoğlu olması ve projemize sahip çıkan kitapevinin köklü bir kurum olmasıdır diyebilirim. Bu iki mekânın ortaklaşa benim imgelemimde işaret ettiği alan bellek oldu. Bu arada itiraf etmeliyim, Salt Beyoğlu gibi yine böyle tarihi bir mekânda kurulmuş bir sanat galerisi içinde Freud’un bellek kuramını konuşmak ve konuşturmakla kendimi adeta çağdaş sanattaki yerleştirme çalışmasının bizzat içinde bulmuş gibi hissediyorum.
Bellek konusunu 2009 yılına ait yıllıktaki André Green’in “Freud’un Zamansallık Kavramı: Güncel Görüşlerle Olan Farklılıklar” adlı konferans metnine gönderme yaparak ele alacağım. Bu metinde André Green Freud metnini derinlemesine çalışarak psikanaliz tedavisindeki zamana ve belleğe yönelik düşüncelerini bize aktarıyor. Metin tabii burada ele alınamayacak kadar geniş ve kapsamlı. Ben bir ucundan tutacağım ve metinde benim gözüme çarpan bir hususu ele alacağım. O da hatırlamak konusu ve Freud metnindeki iki farklı hatırlama biçimi üzerine Green’in işaret ettikleri olacak. Bu iki farklı hatırlama biçiminin altını çizmek bence salt biz ruh sağaltıcılarının doğrudan pratiğini sorgulamıyor ama aynı zamanda toplumsal belleğimizi de korumanın üzerine, özellikle de travma içeren sosyal patlamalarla dile gelen hasarlı belleğimizi, ifşa etme ve hatırlama yeteneğimizi yeniden inşa etme konusunda bize bazı ipuçları veriyor. Konuşmamın sonunda toplumsal belleğe de işaret ederek bazı sorular soracağım.
Bu yazının devamına ulaşmak için Kültür ve Psikanaliz adlı kitabıma başvurabilirsiniz.